کاردرمانی چیست و چگونه انجام می شود؟

کار درمانی رشته ای از رشته های پیراپزشکی می باشد که هدف اصلی آن بالا بردن کیفیت زندگی کسانی است که با یک مشکل خاص دست و پنجه نرم می کنند. عمل به توصیه های یک متخصص کار درمان می تواند در ساده ترین فعالیت های روزمره از جمله: غذا پختن، استفاده از سرویس بهداشتی و … به شما کمک کند. به طور کلی کار درمانی بطور مستقیم با کارهای روزمره شخص در ارتباط است و افرادی که به کاردرمان مراجعه می کنند به دنبال این هستند تا هرچه بیشتر در امور شخصی روزمره خود مستقل شوند.

هدف از کاردرمانی چیست؟

همانطور که گفتیم هدف اصلی کاردرمانی رساندن افراد توان یاب به حداکثر استقلال در امور شخصی است. معمولا افرادی به کار درمان مراجعه می کنند که بتازگی دچار مشکلی شده اند و انجام دادن کارهای روزمره برایشان سخت و یا حتی غیر ممکن شده است. بنابراین متخصص کاردرمان تلاش می کند تا با اصلاح سبک زندگی شخص و توصیه های مخصوص به زندگی او، کیفیت زندگی را ارتقا بخشد و شخص را تا حد زیادی برای انجام امور شخصی مستقل کند.

کاردرمانی با چه کسانی سر و کار دارد

کودکان و کاردرمانی

متخصصان کاردرمانی به نوزادان، کودکان و بچه های کم سن کمک می کند بتوانند مهارت های یادگیری خود را افزایش دهند، زندگی شادی داشته باشند و مهارت های اجتماعی بیاموزند. بنابراین با کمک یک کاردرمان می تواند به حداکثر پتانسیل یک کودک دست یافت.

افراد معلول و دارای شرایط خاص و کاردرمانی

اینگونه افراد به علت مشکلی که دارند نمی توانند همانند افراد عادی زندگی کنند، آنها با کمک علم کاردرمانی می آموزند در ابتدا مشکل خود را به بهترین شکل شناسایی کنند، محدودیت های خود را درک کنند و با توجه به آن محدودیت ها زندگی نرمالی داشته باشند

بیماران دارای مشکلات سلامت روان و کار درمانی

کسانی که از لحاظ سلامت روان مشکل دارند معمولا امید به زندگی پایینی دارند، زیرا بسیاری از فعالیت هایی که قبلا قادر به انجام آنها بودند اکنون برایشان طاقت فرسا است. هدف اصلی کاردرمانی این است تا با کنار زدن مشکلات امید به زندگی را در این افراد ارتقا دهد. آموزش خود مراقبتی، تهیه غذای سالم، پیدا کردن شغلی که با توجه به شرایط کنونی شان برایشان مناسب است و … همه مواردی هستند که به استقلال این افراد کمک می کند. کمک برای بازگشت اینگونه افراد به آغوش اجتماع یکی از مهم ترین کارهایی است که یک متخصص کاردرمان انجام می دهد.

سالمندان و کاردرمانی

متخصصان کاردرمان به سالمندان کمک می کنند تا زندگی سالم تری داشته باشند، فعالیت هایی که از نظرشان مهم است را انجام دهند و ارتباط خود را با جامعه حفظ کنند. راهکارهایی که در این زمینه ارائه می شود معمولا باعث ارتقا امنیت آنها چه در خانه و چه در جامعه می شود. بطور مثال توصیه به استفاده از عصا در هنگام راه رفتن و تغییر شرایط خانه به نحوی که مناسب زندگی یک سالمند باشد از این قبیل توصیه ها می باشد.

بیماران اند استیچ و کاردرمانی

گاهی اوقات پزشکان از برخی از بیمارها قطع امید می کنند و به نوعی این افراد به آخر خط رسیده اند. کاردرمانی در این موقع نیز می تواند به این بیماران کمک کند. هدف از کاردرمانی برای این بیمارها این است در مدت باقیمانده از عمرشان، کارهایی که دوست دارند انجام دهند و با ایجاد شرایطی بتوانند در خانه خود بمیرند. بنابراین به علت شرایط بیماری این افراد، پیشنهادهایی که به آنها ارائه می شود مبتنی بر استفاده صحیح از انرژی شان برای انجام دادن کارهایی است که دوست دارند.

متخصص کاردرمان چه کارهایی انجام می دهد؟

به طور کلی کاردرمان به شما کمک می کند تا بتوانید زندگی خود را با کیفیت بیشتری سپری کنید، بنابراین به شما پیشنهادهایی ارائه می دهد و این پیشنهاد ها از خانه ای که در آن زندگی می کنید تا محیط کارتان و حتی وسایلی که از آنها استفاده می کنید تحت تاثیر قرار خواهد داد. در ادامه به لیستی از این موارد اشاره می کنیم:

ارزیابی محل زندگی بیمار و ارائه پیشنهادهایی برای تغییر محل زندگی براساس مشکلی که فرد دارد. فرض کنید شما دارای مشکلات اسکلتی عضلانی هستید( مشکلاتی از قبیل کمر درد، دست درد، پا درد، مشکل در مفصل شانه و … از این قبیل مشکلات هستند)، بنابراین یک متخصص کاردرمانی با ارزیابی شرایط خانه شما سعی می کند مواردی که درد شما را تشدید می کند را حذف کند:

اگر مبلمان شما استاندارد نیست پیشنهاد تعویض مبلمان را به شما می دهد،
برای کسانی که مشکل سیاتیک و درد کمر دارند پیشنهاد میکند از میز و صندلی استاندارد استفاده شود و تغییراتی در مبلمان خانه بوجود آید.
اگر مشکل خواب دارید و اتاق خواب شما نامناسب است، تغییراتی را در محل خواب شما بوجود می آورد.

بنابراین سعی می کند با بررسی خانه شما، مواردی که می تواند به شما آسیب بزند را حذف می کند.

ارزیابی محل کار بیمار و ارائه پیشنهادهایی که با کمک آنها بتوانید راحت تر کار کنید. بطور مثال کسانی که مجبور هستند مدت زیادی را پشت میز بنشینند می توانند با کمک یک کاردرمان شرایط کاری را برای خود راحت تر کنند، تغییراتی همانند تغییر صندلی به یک صندلی استاندارد و پشتی دار، توصیه به انجام حرکات کششی مناسب با مشکل شما در حین کار و … مواردی هستند که کاردرمان می تواند به شما در آنها کمک کند

کمک به تغییر حالت بیمار از دراز کشیده به نشسته یا از نشسته به ایستاده:

بیمارانی که دچار ضایعات مغزی-نخاعی شده اند، کسانی که مشکلات فشار خون دارد و … معمولا برای ایستادن و یا نشستن دچار مشکل هستند، اینگونه افراد هنگامی که می خواهند برخیزند دیدشان تار می شود و امکان دارد تعادل خود را از دست بدهند و بیفتند، کاردرمان با آموزش یکسری تکنیک ساده به این افراد کمک می کند تا با خیالی آسوده از جای خود برخیزند و ایمنی این افراد را بالا می برد( آموزش تکنیک ۳۰ ثانیه می تواند بسیار موثر باشد)

کمک به توان یابی افرادی که سکته مغزی کرده اند یا مشکلاتی مانند ms یا بیماری پارکینسون دارند:

اینگونه افراد به دلیل آسیب مغزی در تحرک مشکل دارند، متخصص کاردرمان به مرور زمان و با استفاده از تکنیک هایی سعی می کند تا توانایی حرکتی این افراد را افزایش دهد، از طرفی دیگر سعی می کند با کمک راهکارهایی آسیب مغزی ایجاد شده را به حداقل برساند

ارزیابی سرگیجه در بیمار و احتمال سقوط:

بیمارانی که به مخچه آن ها آسیب وارد شده است در حفظ تعادل خود دچار مشکل هستند و ممکن است بخاطر سرگیجه نتوانند تعادل خود را حفظ کنند و بیوفتند، هدف متخصص کاردرمان در کار با این بیمارها این است تا خطرات ناشی از سرگیجه را برای آنها به حداقل برساند. از این رو با امن کردن محیط زندگی شخص و ارائه راهکارهایی تا حد ممکن از افتادن اتفاق های ناگوار جلوگیری می کند.

کمک با افراد معلولیت یا دارای محدودیت برای داشتن زندگی راحت تر در جامعه:

افراد معلول در جامعه دارای محدودیت های بیشتری هستند و از طرفی دیگر نیازمند ملاحظات خاصی هستند. از آنجایی که نمی توان این افراد را از حضور در جامعه منع کرد، بنابراین یکی از ویژگی های کاردرمانی این است که با ارائه مجوز هایی برای جای پارک مناسب و مجوزهای مربوط به رانندگی تردد این افراد را در جامعه راحت تر می کند.

کمک به کودکانی که دارای تاخیر رشد هستند:

علم کاردرمانی با ارائه یکسری ورزش های خاص، همکاری با مشاور تغذیه، تنظیم ساعت خواب کودک می تواند تا حد زیادی به رشد کودکان کمک کند.

بازه فعالیت کاردرمانی

کاردرمانی بازه فعالیت بسیار گسترده ای دارد و تقریبا متخصصان کاردرمانی در هر مرکز درمانی مشغول به فعالیت هستند. از بیمارستان گرفته و بخش آی سی یو نوزادان تا خانه افراد بیمار، کاردرمانی میتواند راهکارهایی برای بهبود هرچه سریعتر بیمار ارائه دهد. بطور کلی علم کاردرمانی می کوشد تاثیرات درمان های مختلف و سایر اعضای کادر درمان هر چه بیشتر در زندگی بیمار نمایان شود.

مراحل کاردرمانی به چه صورت است؟

فرآیند کاردرمانی همانند هر فرآیند درمانی دیگر، دارای چندین مرحله است که در ادامه به آنها می پردازیم:

ارزیابی

مهم ترین قسمت از فرآیند کاردرمانی، ارزیابی است. این ارزیابی توسط مختصص کاردرمان که در این زمینه آموزش دیده است انجام می شود. کاردرمانگر می خواهد تا با کمک ارزیابی تصویر دقیقی از انتظارات شما بدست بیاورد تا بتواند با استفاده از راهکارهای مناسب آن انتظارات را برآورده کند. ارزیابی می تواند خیلی سریع در مدت زمان نیم ساعت انجام شود و یا اینکه در یک مدت زمان طولانی و حتی چند ساعت انجام شود. فر آیند ارزیابی خود از دو قسمت تشکیل شده است:

مصاحبه با بیمار

برای بدست آورده اطالاعات اولیه بیمار متخصص کاردرمان با شخص مصاحبه می کند. اطلاعاتی که در این مرحله نیاز داریم شامل موارد زیر می شود:

سن بیمار
سابقه پزشکی بیمار
سابقه پزشکی اعضای نزدیک بیمار( پدر، مادر، خواهر یا برادر)
انتظار بیمار و چیزی که مدنظرش است
تشخیص پزشک از مشکل بیمار
محدودیت های بیمار( محدودیت های مالی، شغلی، خانوادگی)
سن و جنسیت بیمار
دلیل پیش آمدن عارضه( تصادف، سکته، مشکلات اعصاب و روان و …)

اگر شخص در بیمارستان بستری باشد بسیاری از این موارد به صورت مختصر در پرونده بیمار ذکر شده است ولی با این حال بهتر است که با خود بیمار درباره این مسائل گفتگو شود، زیرا کاردرمانی یک فرآیند زمانبر است و زمانی نتیجه بخش خواهد بود که بیمار حداکثر همکاری را با متخصص کاردرمانی داشته باشد.

ارزیابی های بالینی

پس از مصاحبه اولیه با بیمار و بدست آوردن اطلاعات شخصی حال نوبت آن رسیده است که یکسری از تست ها انجام شود. متخصص کاردرمانی این تست ها را به منظور یافتن موارد زیر انجام می دهد:

مشخصات درد( محل درد، شدت درد، عامل درد و …)
وضعیت روانی بیمار( آیا بیمار از مشکل روانی خاصی رنج می برد، بیماری هایی مانند وسواس تا حد زیادی کاردرمانی را تحت تاثیر قرار می دهند)
وجود زخم( ناحیه زخم، میزان آن، احتمال عفونت و مراقبت های مربوط به آن)
تست حواس پنچ گانه( اگر شنوایی و بینایی و یا حتی حس لامسه بیمار دچار مشکل شده باشد، نیازمند تقویت در این زمینه ها است و باید برای آنها برنامه ریزی شود)
مشکلات استخوانی و مفصلی( این مورد در افراد سالمند و یا کسانی که در گذشته دچار شکستگی شده اند حائز اهمیت است. بطور مثال اگر بیمار سالمند از پوکی استخوان رنج می برد باید به نوعی زندگی کند که احتمال شکستگی در استخوان هایش پایین بیاید)
مشکلات قلبی و یا تنفسی( اینگونه مشکلات نیازمند به رسیدگی اورژانسی دارند، بطور مثال اگر بیمار دچار آسم است و یا مشکل قلبی دارد باید شرایطی فراهم شود تا به داروهایش دسترسی سریع داشته باشد و نحوه استفاده از آن ها را بداند)
مشکلات عضلانی( بیماری هایی مانند پارکیسنون که بر روی عضلات تاثیر می گذارد باید در نظر گرفته شوند، این فرد به علت لرزش اندام هایش و همچنین به علت کاهش قدرت عضلات کنترل خود را از دست می دهد و ممکن است در رانندگی دچار مشکل شود، بنابراین باید این موارد در نظر گرفته شود.

تعیین لیست مشکلات بیمار

پس از ارزیابی اولیه حال نوبت آن است که مشکلات بیمار که باید توسط متخصص کاردرمان حل شود مشخص شوند. این مشکلات باید به گونه ای باشند که در حوزه فعالیت کاردرمانی باشند، بنابراین واضح است که اگر مشکلی در حوزه دیگری باشد به متخصص آن حوزه ارجاع داده خواهد شد. مسئله دیگری که وجود دارد، اگر بیمار دارای چندین مشکل باشد باید مشکلات او اولیت بندی شوند تا برحسب ضرورت به آنها رسیدگی شود.

تعیین اهداف درمانی

اهداف درمانی توسط متخصص کاردرمان به کمک بیمار مشخص می شوند. زیرا هدف اصلی از این مرحله، برآوردن انتظارات مراجعه کننده می باشد. از این رو دو لیست هدف برای درمان مشخص می شود: اهداف کوتاه مدت و اهداف بلند مدت

اهداف کوتاه مدت

اهداف کوتاه مدت معمولا در عرض ۲ الی ۳ هفته برنامه ریزی می شوند و برای مشکلاتی هستند که حل شدن آنها ضروری است. این مشکلات شامل کارهای شخصی و روزمره بیمار می شود که برای انجام دادن آنها دوست ندارد از دیگران کمک بگیرد و معذب می شود. بطور مثال برای فردی که بتازگی سکته کرده است و برای کاردرمانی مراجعه می کند یکی از اهداف کوتاه مدت این است که بتواند نظافت ابتدایی خود را انجام دهد( کارهایی مانند پاک کردن دور دهانش بعد از غذا خوردن) و یا اگر جوانی تصادف کرده است و پایش شکسته است، بتواند بعد از دو هفته بدون کمک کسی بایستد، از سرویس بهداشتی استفاده کند بدون اینکه به پای شکسته خود آسیبی وارد کند

اهداف بلند مدت

این اهداف مواردی هستند که به کارهای روزمره بیمار مربوط می شوند ولی از ضرورت خاصی برخوردار نیستند، بطور مثال شاید برای یک شخصی که دچار مشکل سیاتیک است، مهم باشد بتواند در طی روز بر روی صندلی بنشیند و به کارهای خود رسیدگی کند، بنابراین کاردرمانی به او کمک می کند سبک زندگی خود را اصلاح کند تا برای انجام فعالیت های روزمره خود دچار کمر درد و محدودیت نشود. بنابراین برای جلوگیری از این مشکل نیازمند تعیین هدف برای آن است.

بطور کلی اهداف کوتاه مدت و بلند مدت بر روی یک برگه نوشته می شوند و یک نسخه از آن به بیمار داده می شود. این کار تاثیر روانی بسزایی دارد. زیرا پس از گذشت زمان و با تیک خوردن اهداف، مراجعه کننده متوجه تاثیر کاردرمانی در زندگی خود می شود.

طرح ریزی درمانی

پس از اینکه اهداف مشخص شدند، کاردرمانگر باید برنامه درمانی را مشخص کند. او با درنظر گرفتن اهداف، اقدامات مورد نیاز، تغییرات لازم و مراحلی که باید طی شود را برای شما مشخص می کند. بطور معمول طرح کاردرمانی به تایید پزشک و فیزیوتراپ می رسد. در طرح درمانی موارد زیر تعیین می شود:

مراحل و فازهای درمان
تعداد جلسات
زمانبندی مدنظر
لوازم و تجهیزاتی که مورد نیاز است

بطور مثال برای کسی که به تازگی دیسک کمر خود را عمل کرده است و جلسات فیزیوتراپی را پشت سرگذاشته است، متخصص کاردرمانی برنامه ای را در جهت توانیابی و بازگشت زندگی فرد به حالت عادی تنظیم می کند. این برنامه شامل یک سری توصیه ها برای بهبود زندگی روزمره همانند تهیه صندلی مناسب، نحوه صحیح نشستن و ایستادن، نحوه صحیح بلند کردن اجسام و … می شود. به علاوه تمرین های ورزشی ای نیز برای تقویت عضلات ناحیه عمل به بیمار داده می شود. این تمرینات در چهار سطح طبقه بندی می شوند و جزو اهداف بلند مدت هستند.

ارزیابی پس از طرح درمانی

کاردرمانی پس از ارائه طرح درمانی نیز ادامه دارد. در جلسات بعدی که معین می شود، فرد متخصص میزان پیشرفت مراجعه کننده را ارزیابی می کند تا متوجه شود طرح درمانی چقدر موثر بوده است. با انجام دادن این ارزیابی مشکلاتی که در طی اجرای طرح پیش می آید مشخص می شود و رود پیشرفت رضایت بخش نباشد، تغییراتی در طرح درمانی اعمال می شود.

چنانچه نیاز به دریافت مشاوره و اطلاعات درباره جلسات کاردرمانی دارید می توانید با شماره های:

۰۹۰۱۱۱۲۲۵۲۲ و یا ۰۹۰۲۲۸۶۰۹۳۶ با کارشناسان ما تماس بگیرید.

فرق بین کاردرمانی و فیزیوتراپی

کاردرمانی و فیزیوتراپی مرزهای مشترک بسیاری دارند. به همین خاطر نمی توان این دو رشته را از یکدیگر مستقل دانست، بلکه این دو رشته در یک راستا فعالیت می کنند و زمانی بیشترین اثر را دارند که طرح درمانی بیمار را با کمک یکدیگر طراحی کنند. اما اگر می خواهید بدانید حوزه کاری آن ها چه تفاوتی با یکدیگر دارند باید بگوییم فیزیوتراپی یک اقدام با گرایش درمانی بیشتر است و کمک می کند بیمار از شرایط حاد بدنی خارج شود( بطور مثال کسی که بتازگی دیسک کمر خود را جراحی کرده است به فیزیوتراپی نیاز بیشتری دارد تا کار درمانی) در حالی که کاردرمانی با هدف افزایش کیفیت زندگی مراجعه کننده انجام می شود. با یک مثال تفاوت بین این دو رشته درمانی تا حد زیادی مشخص می شود.

تصور کنید فردی به علت مشکلات اسکلتی توانایی ایستادن را ندارد. واضح است که این فرد برای انجام دادن کارهایش نیاز دارد در ابتدا بایستد و سپس حرکت کند. فیزیوتراپ به این شخص کمک می کند تا بتواند بر روی پاهایش بایستد و چند قدمی را بردارد. اما کاردرمانگر به او می آموزد که با این محدودیت اسکلتی چگونه کارهایش را در حالت ایستاده انجام دهد تا کمترین آسیبی نبیند.

کاردرمانی و دادن آگاهی

در نهایت برای توصیف دقیق کاردرمانی باید بگوییم که کاردرمانگر با دادن آگاهی به مراجعه کمک می کند. زمانی که شما درد دارید و یا یک محدودیتی دارید، کاردرمانی به شما کمک می کند:

ماهیت درد و یا محدودیت خود را بطور دقیق بشناسید
محرک های درد را به شما آموزش می دهند
به شما می آموزند که چگونه از این محرک ها دوری کنید
نحوه زندگی با محدودیت را به شما می آموزند و کمک می کنند که بتوانید با آن محدودیت به زندگی عادی برگردید
بطور کلی کاردرمانی به شما خودمراقبتی را می آموزد تا بتوانید زندگی بهتری را تجربه کنید