آشنایی با تکنیک گروه درمانی و مزایای آن

در علم روانشناسی روش های مختلفی برای درمان مشکلات وجود دارد. یکی از این روش ها گروه درمانی می باشد که درمان با حضور چند نفر که یک مشکل مشابه را دارند انجام می شود. گروه درمانی شکلی از روان درمانی است که به طور معمول توسط یک یا چند متخصص سلامت روان انجام می شود. در حقیقت در هر جلسه گروه درمانی تعدادی بیمار به همراه یک متخصص سلامت روان حضور دارند.

گروه درمانی می تواند در صرفه جویی تایم موثر باشد. اگر تعدادی مراجعه کننده یک مشکل مشابه را داشته باشند، می توان برای تمامی آن ها یک جلسه را به صورت گروهی برگزار کرد و راهکارهای لازم را در آن جلسه به آن ها ارائه داد. علاوه بر این وقتی شخص متوجه می شود که افراد دیگری نیز مشکل او را دارند، احساس اعتماد بنفس بیشتری می کند و همین موضوع می تواند در روند درمان موثر باشد.

گروه درمانی برای چه کسانی مفید است؟

هر کسی می تواند در جلسه گروه درمانی شرکت کند. با این حال، گروه درمانی می تواند به ویژه برای افرادی که دسترسی محدودی به مراقبت های بهداشتی روان دارند، مانند افرادی که در مناطق محروم روستایی و یا کم درآمد زندگی می کنند مفید باشد.

یکی دیگر از اهداف گروه درمانی همانطور که گفتیم، گردآوری افرادی است که تجربیات مشابهی دارند. گروه درمانی معمولا بر یک نگرانی خاص از سلامت روانی مانند اضطراب اجتماعی یا افسردگی متمرکز است. در ادامه مواردی که گروه درمانی می تواند به بهبود آن کمک کند آورده ایم:

• اختلال اضطراب فراگیر
• اختلال استرس پس از سانحه
• اختلال هراس
• فوبیاها
• افسردگی
• اختلال کمبود توجه بیش فعالی
• اختلال مصرف مواد

علاوه بر اختلالات ذکر شده، گروه درمانی می تواند به مسائلی که اختلال نیز محسوب نمی شوند ولی برای شخص آزار دهنده هستند کمک کند. این موارد عبارتند از:

• غم و اندوه
• چاقی
• درد مزمن
• کاهش وزن
• مدیریت خشم
• خشونت خانگی
• آسیب فرهنگی
• بیماری مزمن

گروه درمانی از چه طریقی باعث بهبود شرایط فرد می شود؟

علاوه بر مسائل مالی که این امکان را فراهم می کند هرکسی در هر سطح مالی بتواند از خدمات سلامت روان استفاده کند، گروه درمانی مزیت های دیگری نیز دارد که حتی اگر شخص مشکل مالی نیز نداشته باشد، پیشنهاد می شود درمان به صورت گروهی را نیز امتحان کند. برخی از این ویژگی ها عبارتند از:

القای امید

یکی از ویژگی های مهم گروه درمانی القای امید به سایر افراد است. به طور معمول از کسانی که با مشکل مشابه گروه درمانی کرده اند دعوت می شود تا برای افراد جدیدی که می خواهند درمان به این روش را امتحان کنند درباره تجربیات خود صحبت کنند. این موضوع در افراد تازه کار امید را القا می کند. امید به بهبودی از شرایط فعلی می تواند نیرو محرکه خوبی برای ادامه درمان باشد.

در جلسات گروه درمانی سعی می شود از افراد در مراحل مختلف درمان استفاده شود. این موضوع باعث می شود که بقیه پیشرفت را با چشمان خود ببینند و انگیزه بگیرند. با توجه به نظریه و عمل روان درمانی گروهی، تماشای افرادی که در حال حاضر مشکل مشابهی را تجربه می کنند و یا در حال بهبودی هستند، به سایر اعضای گروه این نوید را می دهد که آن ها نیز می توانند به چنین سطحی برسند.

تنها نبودن

برخی از افراد که دچار مشکل خاصی می شوند دائما احساس می کنند که تنها آن ها این مشکل را دارند و یا اینکه افراد خیلی کمی دچار اختلال می شوند. بنابراین قرار است که از این به بعد درون جامعه انگشت نما شوند. همین موضوع باعث می شود که مشکل خود را مخفی کنند و به فکر درمان نباشند. یکی از ویژگی های گروه درمانی، ملاقات با افراد دیگری است که مشکلات مشابهی دارند. این افراد می توانند همانند شما در ابتدای راه درمانی باشند، یا اینکه بهبود یافته باشند. بنابراین نکته ای که وجود دارد این است که شما تنها نیستید و با خیال راحت تری می توانید درمان خود را  پیگیری کنید.

انتقال تجربیات و اطلاعات

اعضای گروه و درمانگران می توانند با اشتراک گذاشتن اطلاعات و تجربیات خود در روند درمان به یکدیگر کمک کنند. در این حال شما دارید از کسی که مشکلی مشابه به شما را پشت سر گذاشته است مشاوره می گیرید.

نوع دوستی

ناامیدی از درمان امری رایج در میان کسانی است که مشکلات سلامت روان دارند. این موضوع می تواند آن ها را از ادامه درمان منصرف کند. اما وقتی که در یک جمع قرار می گیرید، سایر افراد با حس نوع دوستی ای که دارند می توانند از شما حمایت کنند و به بهبود شرایطتان کمک کنند. تجربه نشان داده است که افرادی که در یک گروه قرار دارند می توانند به بهبود عزت نفس یکدیگر کمک شایانی بکنند.

توسعه تکنیک های اجتماعی شدن

بر اساس نظریه های مختلف، اعضای شرکت کننده در گروه درمانی می توانند بازخورد اصلاحی بدهند که این موضوع می تواند به آن ها کمک کند تا در تعاملات اجتماعی خارج از گروه نیز عملکرد بهتری داشته باشند

یادگیری رفتارهای تقلیدی

گاهی اوقات برای درمان بهتر است افراد از کسانی که سابقه درمانی بیشتری دارند و یا حتی روان درمانگر تقلید کنند، بنابراین اعضای تازه کار می توانند با مشاهده رفتار افراد با سابقه، عمکرد آن ها را زیر نظر بگیرند و عینا مانند آن ها عمل کنند. نتیجه این موضوع این است که افراد می توانند درک بهتری از خود و مشکلشان پیدا کنند

پیدا شدن نقاط قوت و ضعف

یکی از مسائلی که در روان درمانی مطرح است، پیدا کردن نقاط قوت و ضعف می باشد. شخص در تعامل با دیگران به خوبی می تواند به نقاط قوت و ضعف خود پی ببرد. این موضوع باعث می شود تا شخص به دنبال این باشد تا نقاط ضعف خود را برطرف کند. رفته رفته هرچقدر که از جلسات رفتاردرمانی بگذرد، شخص بیشتر مشتاق می شود تا تغییرات مثبت را در خود اعمال کند.

کشف عوامل وجودی

براساس نظریه های مختلفی که در زمینه گروه درمانی وجود دارد، جلسات گروه درمانی فضا و زمان را برای افراد مختلف فراهم می کند تا عوامل وجودی ناراحت کننده مانند از دست دادن شخصی را کشف کنند. اعضای گروه همچنین می توانند با یادگیری درک اینکه در نهایت کنترل رفتارها، اعمال و انتخاب های خود را در دست دارند، احساس اتکای قوی تری به خود داشته باشند.

تکنیک های مختلف گروه درمانی

تکنیک های مختلفی برای اداره یک جلسه گروه درمانی وجود دارد. این تکنیک ها باعث می شوند که هر جلسه گروه درمانی با جلسه ای دیگر متفاوت باشد. در ادامه پنج مورد از رایج ترین تکنیک های گروه درمانی آورده شده اند:

گروه های آموزشی روانی

گروه درمانی روانی آموزشی مبتنی بر منبع قابل اعتمادی متمرکز است که به اعضا در مورد شرایط آن ها آموزش می دهد و راهبردهای مقابله ای جدیدی را برای آن ها ارائه می دهد. این گروه ها معمولا روی یک وضعیت خاص مانند اختلال مصرف مواد، اضطراب یا فوبیا تمرکز می کنند

گروه های توسعه مهارت

گروه های توسعه مهارت، هدف جلسه را با کمک  معرفی و بهبود مهارت هایی که اعضا برای مقابله با برخی از شرایط سلامت روان دارند، مشخص می کند. این گروه ها ممکن است جنبه هایی از گروه های آموزشی روانی را در بر گیرند. با این وجود، هدف کلی شامل تقویت منابع رفتاری و شناختی اعضا برای کمک به آن ها در انتخاب مثبت و جلوگیری از موقعیت های مضر است.

گروه های شناختی رفتاری

در این گروه ها تلاش می شود تا با ایجاد  تغییر در باورهای فرد، رفتار او را تغییر دهند. بنابراین سعی می شود تا منبع قابل اعتماد باورهایی که فرد را به انجام رفتارهای مضر و منفی سوق می دهد، با باورهای جدید جایگزین شوند. به عنوان مثال، گروه های رفتاری شناختی که روی اختلال در مصرف مواد متمرکز هستند با شناسایی موقعیت ها و محیط هایی که باعث ایجاد رفتار اعتیاد آور می شوند، شروع می شوند. در نهایت اعضا می توانند استراتژی های متفاوتی را پیدا کنند که در شرایط اعتیاد آورد، بتوانند مدیریت خوبی را از خود نشان دهند و رفتار مضر را مرتکب نشوند.

گروه های حمایتی

گروه های حمایتی بیشتر در مواردی استفاده می شوند، که شخص دچار یک فقدان بزرگ شده باشد. بنابراین در این گروه ها سعی می شود تا اعضا با یکدیگر حس همدردی داشته باشند و بتوانند به یکدیگر کمک کنند. این گروه ها به افراد کمک می کنند تا اعتقادات و رفتارهای شخصی خود را بازبینی کنند.

گروه های فرآیندی بین فردی

این نوع گروه ها کمتر رایج هستند. اساس شکل گیری این گروه ها، روابط بین فردی است. درمانگر در این گروه ها اعتقاد دارد که ریشه رفتارهای یک فرد می تواند در برخوردهای او با سایر افراد شکل گرفته باشد. بنابراین سعی می شود در این گروه ها به تجربیات گذشته و دور یک فرد مراجعه شود و اعتقادات و احساسات ناخودآگاه را پایه و اساس شخصیت و رفتارهای فرد می داند. در این گروه ها تمرکز عمده بر روی پویایی رفتارهای بین فردی شخص می باشد و تمرکز کمتری بر روی روانشناسی فردی دارد.

جمع بندی

گروه درمانی یک روش مفید و کم هزینه در علم روانشناسی می باشد. در جلسات گروه درمانی، افراد می توانند با افراد دیگری که تجربیات مشابهی دارند ملاقات کنند. در این گروه ها یکی یا چند روانشناس خبره به عنوان رهبر گروه وجود دارد و جلسات را مدیریت می کند.

تجربه نشان داده است که گروه درمانی می تواند به افراد تا حد زیادی در درمان مشکلشان کمک کند. دلیل این موضوع این است که شخص بیمار خودش مشارکت فعال در این نوع درمان دارد و بدین ترتیب سرعت درمان افزایش پیدا می کند. روش های مختلفی برای گروه درمانی وجود دارد. بسته به مشکل و با توجه به متخصص گروه های درمانی می توانند از ایده متفاوتی برای درمان استفاده کنند.

نکته مهم دیگری که در گروه های روان درمانی وجود دارد این است که علاوه بر حل مشکلات فردی، تقویت مهارت های بین فردی نیز مطرح است. بنابراین شخص می تواند با آشنایی با سایر افراد، مشکلات خودش را در یک جو صمیمی برطرف کند.