کار درمانی بیماران ام اس

با اینکه برای بیماری ام اس درمان قطعی ای وجود ندارد، با این حال کاردرمانی بیماران ام اس می تواند به کنترل علائم آنها کمک کند. کمک به انجام دادن کارهای روزانه، مستقل شدن فرد در حد زیادی در انجام دادن کارهایش همگی از مواردی هستند که به کمک کاردرمانی قابل انجام است.

کاردرمانی برای بیماران ام اس به شخص کمک می کند تا کارهای روزمره مانند، تا کردن و پوشیدن لباس هایش، رانندگی و راه رفتن را بدون کمک انجام دهد. البته این فعالیت ها تا حد زیادی به درجه و میزان بیماری ربط دارد.

گاهی اوقات کاردرمانی با فیزیوتراپی اشتباه گرفته می شود. تمرکز کاردرمانی بر روی نحوه انجام کارهای روزمره به گونه ای است که شخص نیاز به کمک دیگران نداشته باشد. با این حال فیزیوتراپی  فقط بر روی توانایی های جسمی شخص تمرکز دارد. در نتیجه کسی که با یک برنامه درمانی کاردرمانی تحت درمان و مراقبت قرار می گیرد اهداف متفاوتی را نسبت به فیزیوتراپی دنبال می کند.

در این مقاله قصد داریم تا درباره کاردرمانی بیماران ام اس صحبت کنید. این مقاله شامل نحوه کاردرمانی برای بیماران ام اس، مشخص کردن پلن درمانی، تمرینات و … می شود.

کاردرمانی چگونه به بیماران ام اس کمک می کند؟

کاردرمانی در بیماران ام اس با هدف کمک به انجام فعالیت های روزانه انجام می شود. این بدان معناست که در کاردرمانی فعالیت های بسیار متنوعی در نظر گرفته می شود. در عمده فعالیت های مربوط به کاردرمانی بیماران ام اس اهداف زیر مورد هدف قرار می گیرند:

• فعالیت های مربوط به مراقبت از خود مانند استفاده از توالت و حمام کردن
• فعالیت های مفید مانند آشپزی، انجام دادن شغل مناسب، نگهداری از بچه ها و یا کارهایی که شخص تمایل به انجام آنها را دارد.
• فعالیت های مفرح که در روحیه شخص تاثیر می گذارد، مانند باغبانی کردن، ورزش کردن و یا سایر فعالیت ها که با توجه به علایق فرد متفاوت است.

کاردرمانی دارای یک مرحله درمانی نیست و شامل مراحل متفاوت و فعالیت های مختلف در هر مرحله می شود. در کاردرمانی به فرد آموزش داده می شود تا:

• با هرگونه مشکلی به انجام کارهای خود بپردازد
• بتواند از وسایل مختلف مانند تلفن استفاده بکند
• سعی کند انرژی خود را ذخیره کند و برای فعالیت های مختلف استفاده کند. همچنین با استفاده از روش هایی انرژی این افراد تقویت می شود.
• بهترین زمان انجام کارها با توجه به شرایط بدنی شان برایشان توضیح داده می شود.

تحقیق درباره تاثیر کاردرمانی

کاردرمانی برای بیماران ام اس می تواند بسیار موثر باشد. مطالعه ای بر روی یک خانم میانسال مبتلا به ام اس در سال ۲۰۱۶ که تحت کاردرمانی قرار گرفته است، انجام شده است:

• در آغاز درمان او به کمک در بیشتر فعالیت های روزانه اش نیاز داشته است. اما بعد از ۸ روز درمان، توانسته است مقدار زیادی از کارهای خود را خودش انجام دهد و به استقلال در این زمینه ها رسیده است.
• در یک شاخص ۷ نمره ای از استقلال، او در ابتدا نمره ۴ را در غذا خوردن و حمام کردن کسب کرده بود و در انتهای درمان توانسته بود نمره ۷ را کسب کند.
• همچنین به گفته خود شخص توانسته است تا حد زیادی مستقل شود و از انجام دادن کارهای روزمره اش لذت می برد.

بنابراین می توان گفت در مدت زمان کوتاه نیز کاردرمانی می تواند تغییرات عمده ای به وجود بیاورد.

طراحی برنامه درمانی

برنامه درمانی هر بیمار مبتلا به ام اس با دیگری متفاوت است. قبل از اینکه با یک کاردرمانگر صحبت کنید بهتر است اقدامات زیر را انجام دهید.

• یک لیست از فعالیت های روزانه تان که تحت تاثیر بیماری ام اس قرار گرفته است و نمی توانید همانند گذشته به آنها بپردازید تهیه کنید.
• یک لیست از تمامی علایم ام اس که در شما وجود دارد تهیه کنید
• لیستی از فعالیت های مهم روزانه، تمام وظایفی که بر دوشتان است و سایر موارد تهیه کنید.

زمانی که یک بیمار ام اس با کاردرمانگر صحبت می کند و موارد بالا را یادداشت کرده باشد. متخصص کاردرمانی می تواند به بهترین شکل ممکن برنامه درمانی را تنظیم کند.

برای مثال کسانی که شغل دارند برایشان مهم است که وظایف خود را بتوانند انجام دهند و بتوانند هنوز هم سرکار بروند. از این رو مهم است برنامه درمانی به گونه ای تنظیم شود تا بیشترین کارایی ممکن را سر کار داشته باشند.

تمرینات کاردرمانی برای بیماری ام اس

برخلاف تمرینات سنتی کاردرمانی و یا برنامه های تمرینی فیزیوتراپی، در کاردرمانی مدرن سعی می شود تا اهداف خاصی مانند رانندگی کردن و یا نشستن بر روی صندلی بدون داشتن درد بدست آیند. از این رو تمرینات گستردگی بسیار زیادی دارند.

هیچ برنامه درمانی ای وجود ندارد که برای همه افراد مناسب باشد، هر بیمار ام اس باید برنامه درمانی مختص به خود را دریافت کند. برنامه های درمانی می توانند در طول زمان تغییر کنند. این موضوع به پیشرفت های شخص در انجام تمرینات و یا پیشرفت بیماری اش بستگی دارد.

همانطور که گفتیم برنامه درمانی کاملا شخصی سازی می شود، بنابراین مهم است که بطور کامل علائم، توانایی ها، نیازها و خواسته هایتان را برای کاردرمانگر شرح دهید.

تقویت عملکرد جسمی

تمرینات قدرتی با هدف تقویت قوای جسمی و به خصوص قسمت هایی از بدن که دچار مشکل هستند انجام می شود.

ترکیب کردن تمرینات با یکدیگر تا حد زیادی به بیماری شخص بستگی دارد. برخی از تمرینات عبارتند از:

تمرینات عملکردی در منزل

• بر روی یک صندلی بنشینید. دوتا دست خود را مقابلتان قرار دهید و یک بطری آب پر نیز با دو دست خود بگیرید. سپس بطری را به آرامی به سمت بالا حرکت دهید تا به بالای سرتان برسد. با این کار دو دست وزن را تحمل می کند. اگر برایتان سبک بود می توانید از وزنه سنگین تر استفاده کنید. این حرکت را چند بار تکرار کنید.
• در این حرکت نیز ابتدا بر روی یک صندلی بنشینید. یک میز هم سطح را در مقابل خود قرار دهید. ساعد دست خود را بر روی میز بگذارید به گونه ای که مچ و کف دست شما بر روی میز نباشد. سپس کف دست خود را به سمت کف زمین قرار دهید. وزنه ای مناسب را در دست خود بگیرید. نیاز نیست زیاد سنگین باشد. حالا سعی کنید با تکان دادن مچتان وزنه را به سمت بالا بکشید. با این کار عضلات ساعد و مچ تقویت می شوند. این حرکت را برای دست دیگر خود نیز انجام دهید.
• به صورت چهار دست و پا بر روی زمین قرار گیرید. ابتدا یک دست خود را بالا بیاورید و در امتداد بدن خود به سمت جلو بکشید. چند ثانیه در این حالت نگه دارید و سپس با دست دیگر خود این کار را انجام دهید. در ادامه این کار را با پاهای خود انجام دهید. پای خود را بکشید تا در امتداد بدن شما به صورت صاف قرار گیرد. این حرکت را با پای دیگر خود انجام دهید.
• بر روی یک سطح صاف بایستید. برای دست خود یک تکیه گاه پیدا کنید. سپس سعی کنید پای خود را از بغل بالا بیاورید. در حالت کشیده چند ثانیه نگه دارید. این حرکت را با پای دیگر خود نیز انجام دهید.

تقویت عضلات pelvic floor

بسیاری از بیماران ام اس دچار مشکل کنترل ادرار می شوند. تقویت عضلات قاعده لگن و یا همان pelvic floor به شخص کمک می کند تا بتواند خودش را کنترل کند. این تمرینات در ادامه می توانند به شخص کمک کنند.

• بر روی یک صندلی و یا بر روی زمین بنشینید. زانوهای خود را خم کنید. سپس هر دو زانوی خود را به طرفین بپرخانید. این کار را به مدت یک تا دو دقیقه انجام دهید.
• بر روی زمین دراز بکشید. زانوهایتان را خم کنید و کف پا را بر روی زمین بگذارید. سپس کمر خود را از زمین جدا کنید و به سمت بالا بکشید. چند ثانیه نگه دارید و به آرامی کمر خود را بر روی زمین بگذارید. این حرکت را چند بار تکرار کنید.
• به صورت چهار دست و پا بر روی زمین قرار گیرید. سپس با منقبض کردن عضلات شکمی سعی کنید به کمر خود قوس دهید. در این حالت چند ثانیه بمانید و سپس به آرامی به حالت استراحت برگردید. این حرکت را چندین مرتبه تکرار کنید.

استفاده از وسایل کمکی

ویلچر، عصا، وسایل کمکی برای دوش گرفتن و سایر لوازم چیزهایی هستند که به یک بیمار ام اس کمک می کند تا از افتادن جلوگیری کند و یا کارهای روزمره اش را آسان تر انجام دهد.

استفاده از این وسیله ها نیازمند مهارت و تمرین می باشد. در برخی از موارد، بیمار ام اس نیاز دارد تا قسمت های خاصی از بدنش را تقویت کند تا بتواند از این وسیله ها استفاده کند. کاردرمانگر وظیفه دارد تا بیمار را برای استفاده از این وسایل آماده کند. برخی از این وسایل عبارتند از:

• صندلی مخصوص دوش گرفتن
• عصا
• واکر و بالا رفتن از پله به کمک واکر
• ویلچر
• سمعک

کمک گرفتن از کاردرمانی در کارهای روزانه

طبیعی است که انجام دادن فعالیت های روزمره همانند قبل برای بیماران ام اس امکان پذیر نیست. بنابراین اگر سعی کنیم که کارها را همانند گذشته انجام دهیم زندگی با ام اس بسیار سخت می شود.

یک کاردرمانگر به بیمار کمک می کند تا کارهای روزمره اش را به شکل متفاوتی انجام دهد. به گونه ای که به او کمترین آسیب ممکن برسد. برخی از این فعالیت ها عبارتند از:

• لباس پوشیدن به صورت نشسته
• تا کردن و قرار دادن لباس ها بر روی میز بجای آویزان کردن آنها در قسمت های بالایی قفسه
• تکیه دادن آرنج ها بر روی میز به منظور بهتر غذا خوردن
• استفاده از هر دو دست برای نگه داشتن لیوان نوشیدنی
• کم کردن درجه آب و عدم استفاده از آب داغ در حمام برای جلوگیری از خطر سوختگی
• استفاده از صندلی های راحتی به جای ایستادن در مواقعی که کارهای خانه مانند آشپزی کردن انجام می شود.
• هل دادن وسایل به جای اینکه آنها را بلند کنیم
• استفاده از وسایل کمکی مانند: پاشنه کش در هنگام کفش پوشیدن، درب باز کن برقی، استفاده از خورد کن های برقی در هنگام آشپزی و …

چشم انداز درمانی بیماران ام اس

ام اس یک بیماری مزمن می باشد که برای آن درمان قطعی ای وجود ندارد. بسیاری از بیمارها دچار سیر بیماری پیشرونده می شوند و این یعنی بیماری پیشرفت می کند و علائم بیشتر می شود. با این حال برخی از بیماران علائم را به صورت دوره ای تجربه می کنند و در برخی از موارد هیچ علامتی ندارند.

همانطور که گفتیم هیچ درمان قطعی ای برای بیماری ام اس وجود ندارد و درمان های حاضر فقط به کنترل علائم بیماری کمک می کنند. اگر درمان درست و به موقع شروع شود، برخی از بیماران حتی به مرحله ای می رسند که بیمار هستند ولی دیگر هیچ علامتی ندارند.

تحقیقات نشان داده است که امید به زندگی بیماران ام اس تنها اندکی پایین تر از افراد سالم می باشد و همگی این ها بخاطر انتخاب درمان های مناسب همانند کاردرمانی می باشد. با این حال انکار ناپذیر است که میزان مرگ و میر در بیماران ام اس بیشتر از سایر افراد می باشد.

نتیجه گیری

کاردرمانی راه های مختلف زیادی را برای بیماران ام اس پیشنهاد می کند. این درمان ها با توجه به ارزش ها و نیاز های فرد طراحی می شوند.

برنامه درمانی شخصی سازی شده چیزی است که کاردرمانی در اختیار بیماران ام اس قرار می دهد تا با استفاده از آن زندگی نرمال تری را تجربه کنند و ریسک آسیب پذیری کاهش پیدا کند. بنابراین استفاده از خدمات کاردرمانی می تواند تا حد زیادی به بیماران ام اس کمک کند تا تغییرات کمتری را در زندگی خود حس کنند.