تمرینات گفتاردرمانی در منزل

تمرینات گفتاردرمانی در منزل به افراد مختلف کمک می کند تا مهارت ارتباطی بین فردی خود را تقویت کنند و پس از یک آسیب بتوانند تا حد زیادی به زندگی عادی بازگردند. این تمرینات می توانند علی الخصوص پس از یک آسیب مغزی یا سکته بسیار کارآمد باشند. بسته به اینکه کدام قسمت از مغز آسیب دیده است، مشکلات متفاوتی می تواند برای گفتار پیش آید. علم گفتاردرمانی می تواند تمرینات اختصاصی ای را برای کمک به بهبود مهارت صحبت کردن در اختیار فرد آسیب دیده بگذارد. در این مقاله سعی می کنیم به فواید گفتاردرمانی بپردازیم و پس از آن چندتا از تمرینات گفتاردرمانی در منزل را برای شما شرح می دهیم.

اهمیت تمرینات گفتاردرمانی

پس از یک مشکل مغزی یا سکته، عملکردهایی مانند صحبت کردن، غذا خوردن و قورت دادن می توانند تحت تاثیر قرار گیرند. یک گفتاردرمانگر می تواند برای تقویت این عملکردها به شما کمک کند. این موضوع به این دلیل است که کارهایی مانند صحبت کردن، غذا خوردن و دیگر کارها که با دهان انجام می شود، همگی توسط یکسری ماهیچه مشترک انجام می شوند و هدف ما در تمرینات گفتاردرمانی این است که این ماهیچه ها را تقویت کنیم و یاد بگیریم به آنها چطوری شکل بدهیم.

چه مشکلاتی گفتار را تحت تاثیر قرار می دهند؟

ناتوانی های زیادی بر روی گفتار تاثیر می گذارند. مشکلاتی مانند: آفازی، سکته مغزی، بیماری پارکینسون، صدمه به مغز و …. باعث ناتوانی در تکلم می شوند. بسته به اینکه کدام قسمت مغز آسیب دیده است، این مشکل می تواند متفاوت باشد. بطور مثال مشکل آفازی به دلیل آسیب به مرکز گفتار در مغز به وجود می آید. این یعنی که شخص قادر به غذا خوردن و قورت دادن است و فقط نمی تواند صحبت کند. تمرینات گفتاردرمانی با ایجاد جرقه هایی در عملکرد نوروپلاستیسیته مغز کمک می کنند تا مغز مجبور شود مسیرهای جدید عصبی بسازد. از این طریق مهارت های زبانی فرد تقویت می شوند.

مغز این قابلیت را دارد تا قسمتی دیگر از آن وظایف جدید را بر عهده بگیرد. از آنجایی که آسیب مغزی تقریبا غیرقابل بازگشت است، با تمرینات گفتاردرمانی سعی می کنیم قسمت دیگری از مغز را برای عهده گرفتن عملکردهایی مانند صحبت کردن، قورت دادن و … آماده کنیم. مسلم است که تکرار این تمرینات مختلف و استمرار در آنها بهترین راه برای آماده کردن مغز برای از سرگیری این عملکردها می باشد. در ادامه به ۱۰ تا از بهترین تمرینات گفتاردرمانی در منزل می پردازیم.

تمرینات گفتاردرمانی در منزل

بهترین حالت شروع کردن درمان این است که تمرینات گفتاردرمانی زیر نظر یک متخصص انجام شود. با این حال گاهی اوقات ممکن است که به هر دلیلی دسترسی به متخصص سخت باشد. بنابراین بهتر است تا یکسری از تمرینات پایه ای و اساسی شروع شوند تا شرایط ادامه درمان زیر نظر یک متخصص امکان پذیر باشد. علاوه بر این حتی کسانی که با یک متخصص درمان خود را انجام می دهند می توانند از این تمرینات به عنوان تمرینات مکمل استفاده کنند.

کامل کردن تمرینات گفتاردرمانی در مقابل یک آیینه موثرترین راه برای انجام دادن این تمرینات است. این موضوع به دو دلیل اهمیت دارد:

1. گرفتن بازخورد از طریق دیدن و ایجاد انگیزه
2. می توانید مطمئن شوید که تمرینات را به درستی انجام می دهید.

در ادامه به این تمرینات می پردازیم.

1. بیرون و داخل بردن زبان

زبان خود را در بیشترین حالت ممکن بیرون بیاورید و ۲ ثانیه مکث کنید. سپس آن را به داخل دهان برده و برای ۲ ثانیه نگه دارید. این حرکت را حداقل ۲۰ بار تکرار کنید. این کار به شما کمک می کند تا بتوانید زبان را در مسیر درست برای صحبت کردن به حرکت دربیاورید.

2. حرکت زبان به گوشه ها

در این تمرین دهان خود را به صورت کامل باز می کنید. سپس زبان خود را به سمت راست حرکت می دهید و آن را به گوشه دهان خود می چسبانید. ۲ ثانیه مکث می کنید و سپس زبان را به سمت چپ حرکت می دهید. در انتهای سمت چپ نیز ۲ ثانیه مکث کنید. این حرکت را نیز حداقل برای ۲۰ بار تکرار کنید. این تمرین نیز با هدف تمرین قبلی انجام می شود.

3. حرکت زبان به سمت بالا و پایین

دهان خود را به طور کامل باز کنید و زبان خود را بیرون بیاورید. سعی کنید زبان خود را به بینی تان نزدیک کنید. در انتهای دامنه حرکت ۲ ثانیه مکث کنید. سپس با حرکت زبان در جهت مخالف سعی کنید زبان خود را به چانه تان نزدیک کنید. در انتهای دامنه حرکت ۲ ثانیه مکث کنید. این حرکت را نیز حداقل ۲۰ بار تکرار کنید.

با انجام ۳ تمرین بالا دامنه حرکتی زبان شما برای تکلم تقویت می شود.

4. لبخند زدن

لبخند زدن ماهیچه های بسیاری را در صورت درگیر می کند. به همین خاطر اقدام به لبخند زدن یک تمرین بسیار موثر در گفتاردرمانی برای تقویت دامنه حرکتی دهان می باشد. لبخند زدن را در جلوی آیینه تمرین کنید. به مدت ۵ ثانیه لبخند خود را نگه دارید و سپس ۲ ثانیه استراحت کنید. این تمرین را حداقل ۱۰ بار تکرار کنید.

به دنبال عارضه های مغزی به خصوص سکته مغزی، حرکت دادن ماهیچه های یک طرف صورت بسیار مشکل می شود. شما باید سعی کنید تا حدی که می توانید، لبخند زدن را به صورت متقارن انجام دهید.

5. غنچه کردن لب ها

از حالت استراحت و ریلکس بودن لب ها شروع کنید، سپس لب هایتان را همانند حالت بوسیدن غنچه کنید، به مدت ۵ ثانیه در حالت نگه دارید و سپس به حالت استراحت برگردانید. استراحت بیش تر از ۲ ثانیه طول نکشد. به منظور بهتر انجام دادن این حرکت و تقویت هماهنگی عصب و عضله می تواند غنچه کردن لب هایتان را به آرامی انجام دهد.

با انجام دادن تمرینات بالا، دامنه حرکتی تقویت می شود و عضلاتی که در دهان قرار دارند قوی تر می شوند. برای کسانی که تمرینات بالا را انجام داده اند و مشکلی نداشتند بهتر است وارد مرحله بعدی از تمرینات شوند.

تمریناتی که در ادامه آورده شده اند با هدف ایجاد صدا و در نهایت صحبت کردن انجام می شوند. اگر فردی به هیچ عنوان قادر به صحبت کردن نمی باشد می تواند با انجام این تمرینات و مجسم کردن خود در حالی که صحبت می کند به تدریج مغزش را برای صحبت کردن آماده کند.

6. ترکیب حروف با صامت و مصوت

ترکیب حروف الفبای فارسی با مصوت های کسره، فتحه، همزه یکی از بهترین تمرین ها برای شروع به صحبت کردن است. این تمرین به این صورت است که هر یک از حروف الفبا که صامت هستند( مانند: م، ه، ج، د و …) را با مصوت ها ترکیب می کنید. مانند: مِ، مُ، مَ. بهتر است این تمرین را با حروفی که برایتان سخت تر است شروع کنید و برای تقویت بیشتر با تمامی حروف الفبا این کار را انجام دهید.

7.  تولیدجمله

این تمرین مناسب کسانی است که از لحاظ تکلم مشکلی ندارند. یعنی افرادی که دچار آپراکسی گفتار هستند از لحاظ ذهنی و شناخت زبان مشکلی ندارند. اما این افراد نمی توانند لب ها و زبان خود را تکان دهند. بنابراین لازم است یک یا دو جمله کوتاه بر روی کاغذ نوشته شود و فرد سعی کند آن جمله ها را با صدای بلند تکرار کند. این تمرین یک ورزش عالی برای افراد محصوب می شود با این حال ممکن است در اوایل کمی خسته کننده باشد.

ابتدا با تمرین یک یا دو جمله کوتاه شروع کنید. در صورتی که بیان این جملات برای شما سخت نبود می توانید تعداد جملات را بیشتر کنید یا اینکه طول جملات را بیشتر کنید.

8. پردازش واجی

شناختن واج ها در گفتاردرمانی بسیار اهمیت دارد. تمرینات گفتاردرمانی که در این خصوص وجود دارند به فرد کمک می کند تا مهارت های تولید گفتار خود را تقویت کند.

تمرین با کمک یک فرد دیگر انجام می شود. فرد مقابل باید کلمات مختلفی را بیان کند و شخصی که مشکل دارد باید حدس بزند که در هر کلمه چند هجا وجود دارد. دادن بازخورد در این تمرین بسیار مهم است و شخصی که با ان تمرین می کنید باید نسبت به این موضوع آگاه باشد.

 

9. بازی کلمات

بازی های مختلفی که در زمینه کار با کلمات ساخته شده اند می توانند به عنوان یک تمرین گفتاردرمانی در منزل استفاده شوند. هدف از بازی کردن این است که تمرینات کسل کننده گفتاردرمانی به یک فعالیت سرگرم کننده تبدیل شوند. در طول این بازی ها نیاز نیست که کلمات به صدای بلند بیان شوند. هدف ازانجام این بازی ها این است که بر روی اجزای شناختی زبان کار شود.

بازی هایی مانند Boggle و scrabble بر روی یافتن کلمات تمرکز دارند و از این طریق به حافظه کمک می کنند.

بازی های جدول کلمات و جورچین ها و یا حدس کلمه از روی تصویر به شخص کمک می کند تا مهارت های تشخیص کلمه و جمله سازی خود را تقویت کند. مزیت اینگونه بازی ها این هستند که به صورت انفرادی نیز قابل انجام هستند و شخص برای تمرینات گفتاردرمانی خود در منزل استقلال خواهد داشت.

10. استفاده از اپلیکیشن های گفتاردرمانی

تمرینات بالا، تمرینات ساده ای هستند که برای بهبود در تکلم خود می توانید در خانه انجام دهید. اما با این حال کار کردن به صورت تخصصی کمی متفاوت می باشد. اپلیکیشن های گفتاردرمانی راه مناسبی برای انجام تمرینات پیچیده تر در منزل می باشند. با این حال اکثر این برنامه ها رایگان نیست و شما باید برای آنها هزینه پرداخت کنید. بهترین حالت ممکن برای اینکه طول درمانتان کوتاه شود این است که از یک متخصص گفتاردرمانی برای پیشرفت خود کمک بگیرید.

نتیجه گیری

بطور کلی تمرینات گفتاردرمانی در منزل نمی توانند به عنوان درمان اصلی در نظر گرفته شوند و باید حتما برنامه درمانی توسط یک متخصص تنظیم شود. با این حال انجام این تمرینات خالی از لطف نیست و با انجام دادن آنها روند درمان کوتاه تر می شود. با این حال بهتر است که به یک کلینیک گفتاردرمانی معتبر مراجعه کنید.