درک درست از سطح و توانایی کودک اوتیسمی

امروزه اوتیسم را به صورت یک اختلال نمی شناسند. بلکه برای آن طیف قائل می شوند. این بدان معناست که بیماری اوتیسم می تواند نشانه های فراوانی داشته باشد و نیازی نیست که همه افراد اوتیستیک را به صورت یکسان دید. در این مقاله قصد داریم تا با توضیح دادن سطوح اختلال طیف اوتیسم، درک درست از سطح و توانایی کودک اوتیسمی را به شما نشان دهیم.

سه سطح از اختلال طیف اوتیسم (ASD) وجود دارد که در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم (DSM-5) توضیح داده شده است. این سطوح نشان دهنده میزان عملکرد طبیعی و غیر طبیعی کودکان اوتیسم می باشند. همچنین نشان می دهند که چه کودکی می تواند عملکرد بالایی داشته باشد و در طرف مقابل کدام کودک نمی تواند عملکرد طبیعی خوبی داشته بشد.

استفاده از روش سطح بندی بیماران اوتیسم صرفا جهت شناسایی، تشخیص بهتر و ارائه برنامه درمانی برای افراد اوتیستیک مفید می باشد. به همین دلیل بهتر است فقط پزشکان و کادر درمان از این معیارها استفاده کنند. در مقابل والدین باید سعی کنند با شناخت بیشتر و بهتر فرزند اوتیسمی خود، نیازهای او را برطرف کنند.

هر فردی که دارای تشخیص اوتیسم است، بسته به میزان ناسازگاری و ویژگی‌های اوتیسمی با انتظارات درست جامعه و میزان حمایتی که در زندگی روزمره خود نیاز دارد، با سطح ۱، سطح ۲، یا سطح ۳ دسته بندی می‌شود. سطوح اوتیسم از سازگارترین حالت تا ناسازگارترین حالت دسته بندی می شوند.

مراکز درمانی مختلف می توانند با توجه به این سطح بندی ها بهترین برنامه درمانی را به آن ها ارائه بدهند. یکی از این مراکز که می توانند از این تقسیم بندی به شدت بهره ببرند، مراکز کاردرمانی و گفتاردرمانی می باشند. از آنجایی که یکی از مهم ترین درمان های اوتیسم محسوب می شوند، بهتر است براساس علم روز رفتار کنند.

سطوح مختلف اوتیسم در DSM-5

اختلال طیف اوتیسم بر نحوه رفتار، تجربه های آنها و عملکرد آنها در جامعه تأثیر می گذارد. در حالی که افراد اوتیستیک شباهت‌هایی دارند، اما هر فردی متفاوت است و همچنین توانایی های آنها نیز می تواند متفاوت باشد.

همانطور که گفتیم، سطح بندی بیماران اوتیسمی به پزشکان و کادر درمان کمک می کند تا براساس نیازهای منحصر به فرد هر گروه، درمان متفاوتی را آغاز کنند. هدف نهایی از این تقسیم بندی این است که بتوان به کودکان اوتیسم کمک کرد تا نهایت استفاده را از نقاط قوت خود ببرند و با استفاده از تمرینات کاردرمانی و گفتاردرمانی کودکان اوتیسم، بتوان مهارت های اجتماعی، زبانی و شغلی آن ها را بهبود بخشید.

باید توجه داشته باشید که در دنیای واقعی نمی توان تمامی کودکان اوتیسمی را به طور دقیق در این سه گروه دسته بندی کرد. بلکه طیف اوتیسم بسیار گسترده می باشد و هر کودک نسبت به کودک دیگر تفاوت های قابل توجهی دارد. بسیاری از افراد اوتیستیک ترکیب گسترده ای از صفات مرتبط با سطوح مختلف دارند. بنابراین این طبقه بندی ها خارج از زمینه های پزشکی مفید نیستند. اگر سعی کنیم در هرجایی از این دسته بندی ها استفاده کنیم، می توانیم به کودک اوتیستیک آسیب بزنیم و نقاط قوت او را نادیده بگیریم.

تقسیم بندی اوتیسم در DSM

نسخه قبلی DSM، DSM-4، اوتیسم را به پنج سطح تقسیم میکرد. در نسخه جدید آن برخی از طیفهای اوتیسمی را جدا کرده و تمرکز خود را برمهارت ها و نیاز به حمایت متمرکز کرده است. DSM-5 همه اینها را در یک تشخیص ASD ترکیب می کند، اما با سه سطح متفاوت.

هر دوی این دسته بندی ها افراد اوتیستیک را از طریق دریچه پزشکی و نوروتیپیک توصیف می کنند و با توصیف افراد اوتیستیک از خود و تجربیاتشان از واگرایی عصبی متفاوت است.

سطح ۱: نیاز به حمایت دارند

سطح ۱ ASD افرادی را توصیف می کند که به حمایت زیادی نیاز ندارند. افراد مبتلا به ASD سطح ۱ ممکن است در برقراری ارتباط با دیگران از جمله همسالان خود مشکل داشته باشند. برای مثال، ممکن است در زمان مناسب حرف درست را نگویند یا نتوانند به نشانه های رایج در اجتماع و یا زبان بدن دیگران واکنش نشان دهند.

کودکی که در سطح یک از اختلال اوتیسم قرار دارد، در اکثر مواقع می تواند جملات خودش را کامل کند. اما نکته ای که وجود دارد این است که این کودک در اکثر اوقات در مکالمات گسترده و پشت سر هم با افراد به مشکل می خورد. این کودکان در اکثر مواقع دچار اضطراب اجتماعی می شوند. و ممکن است از فرسودگی شغلی ناشی از نقاب زدن طولانی مدت و کنترل رفتار خود رنج ببرند.

آنها همچنین ممکن است در حرکت از یک فعالیت به فعالیت دیگر یا امتحان کردن چیزهای جدید مشکل داشته باشند. علاوه بر این، آنها ممکن است با سازماندهی و برنامه ریزی مشکل داشته باشند. از طرفی دیگر، مستقل شدن برای این افراد سخت می باشد و ممکن است انتظاراتی که دیگران دارند را نتوانند برآورده کنند.

سطح ۲: نیاز به حمایت قابل توجهی دارند

افرادی که مبتلا به ASD سطح ۲ می باشند، نسبت به افرادی که در سطح ۱ تشخیص داده شده اند، قدرت کمتری در پنهان کردن حالات و احساسات خود دارند و ممکن است برقراری ارتباط اجتماعی برای آن ها سخت تر باشد. علاوه بر این، تمرکز بر روی موضوعات مختلف و همچنین تغییر عادات برایشان سخت می باشد.

بیان سطح ۲ اوتیسم DSM شامل افرادی می شود که علایق بسیار خاصی دارند و رفتارهای تکراری دارند که از رفتارهای پذیرفته شده دور می شوند یا در فضاهایی ظاهر می شوند که افراد نوروتیپیک آن را نامتجانس می دانند.

به عنوان مثال، یک کودک یا بزرگسال اوتیستیک ممکن است در طول کلاس یا جلسه به جلو و عقب برود یا یک حرف را بارها و بارها بگوید. این رفتارها نوعی خودتحریکی می باشند که افراد اوتیستیک از آنها برای تنظیم حالات درونی خود استفاده می کنند. افراد نوروتیپیک همچنین با زمزمه کردن، ضربه زدن به پاها یا انگشتان خود، رقصیدن و غیره سعی در خود تحریکی دارند.

سطح ۳: به حمایت بسیار قابل توجهی نیاز دارند

افراد مبتلا به تشخیص سطح ۳ به بیشترین سطح حمایت نیاز دارند و متعاقباً در معرض خطر بالایی برای بی توجهی، سوء استفاده و تبعیض قرار دارند. افراد این دسته دارای بسیاری از ویژگی های  سطح ۱ و ۲ هستند، اما به طور کامل قادر به پنهان کردن حالات خود نیستند و نیاز بسیار زیادی به خود تنظیمی دارند.

این دسته در ابراز دقیق خود چه به صورت کلامی و چه با استفاده از زبان بدن و حالات چهره مشکل دارند. انجام دادن کارهای روزمره، تعاملات اجتماعی و انجام دادن چند کار برایشان مشکل است.

برخی از این مشکلات را می توان با کاردرمانی و گفتاردرمانی زودهنگام کاهش داد، زیرا ارتباطات یک حق انسانی است که همه باید به آن دسترسی داشته باشند، حتی اگر صحبت نمی کنند.

محدودیت های سطوح اوتیسم

اگرچه سطوح ASD DSM-5 برای پی بردن به نیازهای حمایتی یک فرد مفید است. اما این دسته‌ها تصویر کاملی از ظرفیت‌ها، نقاط قوت و نیازهای هر فرد اوتیسمی ارائه نمی‌دهند.

این سه سطح به طور کامل ویژگی ها و تجربیات زندگی همه افراد اوتیستیک را در بر نمی گیرند.  همچنین توصیف DSM از یک فرد اوتیستیک که به عنوان سطح ۱ تشخیص داده شده است، تصویر دقیقی از اینکه آن فرد چه مشکلاتی دارد را ارائه نمی دهد. DSM-5 در مورد انواع حمایتی که افراد به آن نیاز دارند یا موقعیت هایی که نیاز به پشتیبانی است، ویژگی کمی ارائه می دهد.

به عنوان مثال، ممکن است یک کودک اوتیسمی در خانه رفتار مناسبی داشته باشد ولی در مدرسه دچار مشکل شود. از این رو نیاز است که در مدرسه حمایت شود. و یا کودک دیگری در خانه و مدرسه رفتار خوبی داشته باشد ولی در محیط های اجتماعی دیگر دچار چالش باشد.

علاوه بر این، سطحی که برای یک کودک اوتیسمی در نظر گرفته می شود می تواند تغییر کند. با اصلاح مهارت های اجتماعی، تغییر سطح اضطراب، پیش آمدن افسردگی، تروماهای مختلف و … می توان سطح اوتیسم یک کودک را تغییر داد.

با این همه، نمی توان گفت که باید با این کودکان به صورت ثابت و یکسان برخورد کرد. بلکه هر کودک نیازهای متفاوتی دارد و باید به آن ها توجه شود.

خلاصه

DSM-5 یک معیار مفید برای پزشکان و کادر درمان می باشد تا با استفاده از آن و اعمال سطح بندی در کودکان طیف اوتیسم، بتوان بهتر آن ها را شناخت و خدمات بهتری را به آن ها ارائه داد. در این معیار سعی شده است کودکان اوتیسم به سه سطح تقسیم می شوند که هر کدام نیازهای متفاوتی دارند. بنابراین برنامه درمانی نیز متناسب با این نیازها طراحی می شود. هدف نهایی از این تقسیم بندی، درک درست از سطح و توانایی کودک اوتیسمی می باشد. باید در نظر داشته باشید که این سطح بندی فقط استفاده درمانی دارد و نزدیکان و والدین کودک نباید با استناد به این سطح بندی با او رفتار کنند.